Jednym z zadań organu regulacyjnego, a więc Dyrektora Regionalnego Zarządu Gospodarki Wodnej, jest przewidziane w art. 29 ustawy o zbiorowym zaopatrzeniu w wodę i zbiorowym odprowadzaniu ścieków (dalej: „ustawa”) nakładanie kar pieniężnych. Organ regulacyjny przejął to zadanie od organów wykonawczych gminy, którym przed nowelizacją z 27 października 2017r. przysługiwały kompetencje do wymierzania kar pieniężnych za naruszenie niektórych przepisów przedmiotowej ustawy.
W praktyce nałożenie kary przez organ regulacyjny jest problemem, który często dotyczy przedsiębiorstw wodociągowo-kanalizacyjnych, z tego względu należy poddać ten temat analizie.
Ustawa przewiduje trzy grupy podstaw do nałożenia przez organ kar pieniężnych na przedsiębiorstwa wodociągowo-kanalizacyjne.
Pierwsza grupa została określona w art. 29 ust. 1 ustawy, zgodnie z którym karze podlega, kto stosuje taryfy:
- Nie przestrzegając obowiązku ich przedstawienia do zatwierdzenia, o którym mowa w art. 24b ust. 1.
- Zawyżając ceny lub stawki opłat.
Ponadto zgodnie z art. 29 ust. 2 ustawy karze podlega, kto zawyża ceny i stawki zatwierdzone zgodnie z art. 24i ust. 1 ustawy. Kolejną podstawą do nałożenia kary jest art. 29 ust. 3, stosownie do którego karze podlega, kto nie przekazał informacji lub dokumentów na wezwanie organu regulacyjnego, o którym mowa w art. 27b ust. 1 lub przekazał nieprawdziwe albo wprowadzające w błąd informacje lub dokumenty.
Pierwszą grupę podstaw do nałożenia kary stanowią naruszenia obowiązków związanych z taryfami. Zgodnie z definicją zawartą w art. 2 pkt 12 ustawy, taryfa to zestawienie ogłoszonych publicznie cen i stawek opłat za zbiorowe zaopatrzenie w wodę i zbiorowe odprowadzanie ścieków oraz warunki ich stosowania. Taryfa podlega zatwierdzeniu przez organ regulacyjny, z wyłączeniem taryfy zmienionej w związku ze zmianą stawki podatku od towarów i usług. Przy czym przedsiębiorstwo wodociągowo-kanalizacyjne przekazuje organowi regulacyjnemu wniosek o zatwierdzenie taryfy w terminie 120 dni przed dniem upływu okresu obowiązywania dotychczasowej taryfy. W razie nie przekazania przez przedsiębiorstwo wniosku taryfowego w określonym przez ustawę terminie organ uprawniony jest do nałożenia na przedsiębiorstwo kary.
Drugi przesłanka, o której mowa w tym przepisie to stosowanie przez przedsiębiorstwo taryf z zawyżonymi cenami lub stawkami opłat. Niewątpliwie podstawą do wymierzenia kary będzie stosowanie cen lub stawek opłat wyższych niż wynikające z posiadanej, zatwierdzonej dla danego przedsiębiorstwa taryfy. Jednakże ze względu na inne niż w poprzednio obowiązującym stanie prawnym brzmienie przepisu (który przewidywał karę za stosowanie taryf „zawyżając ceny lub stawki opłat zatwierdzone zgodnie z art. 24 ust. 5 lub zweryfikowane przez wójta (burmistrza, prezydenta miasta), o których mowa w art. 24 ust. 5b i 8.) należy rozważyć czy na podstawie tego przepisu organ regulacyjny może nałożyć karę za jeszcze inne działania lub zaniechania przedsiębiorstwa. Możliwa jest sytuacja, gdy w trakcie obowiązywania zatwierdzonej taryfy, w efekcie zmiany wieloletniego planu rozwoju i modernizacji urządzeń wodociągowych i urządzeń kanalizacyjnych zdecydowano o nieprzeprowadzaniu dużej inwestycji, której koszty zostały ujęte w zatwierdzonej taryfie, a przedsiębiorstwo nie wystąpiło o skrócenie dotychczasowej taryfy i zatwierdzenie nowej, uwzględniającej niewykonywanie inwestycji, co wpłynęłoby na obniżenie cen za wodę lub ścieki. Wydaje się, że organ regulacyjny mógłby uznać, że opisana sytuacja wypełnia dyspozycję tego przepisu. Ponadto rozważyć należy sytuację, gdy przedsiębiorstwo przedłożyło taryfę do zatwierdzenia, postępowanie w sprawie jest w toku a mimo tego przedsiębiorstwo już rozpoczęło naliczanie cen i stawek według tej przedłożonej i niezatwierdzonej taryfy, a ponadto te ceny i stawki są wyższe niż poprzednio zatwierdzona taryfa. Tu także wydaje się, że organ regulacyjny mógłby uznać, że istnieje podstawa do nałożenia kary pieniężnej.
Drugą grupa została określona jako zawyżanie cen i stawek zatwierdzonych zgodnie z art. 24i ust. 1 ustawy, a więc w sytuacji, gdy okresie pierwszych 18 miesięcy od dnia podjęcia działalności przez powołane lub utworzone przedsiębiorstwo wodociągowo-kanalizacyjne lub podjęcia przez istniejące przedsiębiorstwo wodociągowo-kanalizacyjne nowego rodzaju działalności gospodarczej w zakresie zbiorowego zaopatrzenia w wodę lub zbiorowego odprowadzania ścieków obowiązują ceny i stawki opłat zatwierdzone przez organ regulacyjny, w drodze decyzji. Ta kwestia zdaje się nie budzić większych wątpliwości prawnych w praktyce jej stosowania.
Trzeci zakres działań podlegających karze dotyczy braku przekazania lub przekazanie nieprawdziwych albo wprowadzających w błąd informacji lub dokumentów, w odpowiedzi na wezwanie organu regulacyjnego w trybie art. 27b ust. 1 ustawy. Zauważyć zatem należy, iż art. 27b ust. 2 enumeratywnie wymienia elementy wezwania wystosowywanego przez organ regulacyjny. Uznać zatem należy, iż nałożenie kary pieniężnej zasadne może być wyłącznie w sytuacji, gdy wezwanie organu zawierało wszystkie wymagane elementy.
Omawiane kary mają charakter pieniężny, zaliczają się zatem do kategorii administracyjnych kar pieniężnych. Zatem w sprawach nieuregulowanych w ustawie o zbiorowym zaopatrzeniu w wodę i zbiorowym odprowadzaniu ścieków zastosowanie będą miały przepisy działu IVA ustawy z dnia 14 czerwca 1960 r. Kodeks postępowania administracyjnego (Dz. U. z 2020 r. poz. 256 z późn. zm., dalej: KPA).
Ustawa określa limity kar przewidując, iż w przypadkach naruszeń wymienionych w art. 29 ust. 1 i 2 kara nie może przekroczyć 15% przychodu przedsiębiorstwa wodociągowo-kanalizacyjnego osiągniętego w poprzednim roku podatkowym, a w sytuacji naruszeń, o których mowa w art. 29 ust. 3 nie może być wyższa niż 100 000 zł. Zauważyć zatem należy, iż organowi regulacyjnemu przyznano kompetencję do uznaniowego ustalenia wysokości kary, przy czym organ zobowiązany jest podczas ustalania jej ostatecznej wysokości wziąć pod uwagę zawarte w art. 189d KPA dyrektywy wymiaru kary.
Karę wymierza organ regulacyjny w drodze decyzji administracyjnej wydanej w trybie KPA. Odwołanie od decyzji Dyrektora RZGW wnosi się do Prezesa Państwowego Gospodarstwa Wodnego Wody Polskie. Od ostatecznej decyzji Prezesa PGW WP przysługuje natomiast skarga do wojewódzkiego sądu administracyjnego.
Ponadto niezależnie od opisanych powyżej kar, które organ regulacyjny nakłada w określonych sytuacjach na przedsiębiorstwa wodociągowo-kanalizacyjne, w art. 29 ust. 8 została przewidziana kara indywidualna, którą może zostać ukarana osoba sprawująca funkcję kierownika przedsiębiorstwa wodociągowo-kanalizacyjnego.
Wysokość tej kary pieniężnej nie może przekroczyć 300% miesięcznego wynagrodzenia sprawującego funkcję kierownika przedsiębiorstwa wodno-kanalizacyjnego.
Podkreślenia wymaga, że organ regulacyjny może nałożyć karę indywidualną, tzn. dysponuje swobodnym uznaniem nie tylko co do wysokości, ale również co do samej zasady. Ponadto kara jest wymierzana niezależnie od nałożenia kary na przedsiębiorstwo wodociągowo-kanalizacyjne, co oznacza, iż wydanie decyzji w stosunku do przedsiębiorstwa nie oznacza samo w sobie nałożenia kary na osobę sprawującą funkcję kierownika przedsiębiorstwa wodociągowo-kanalizacyjnego ani też warunkuje braku nałożenia tej kary.
Z naszego doświadczenia wynika, iż kary pieniężne często nakładane są z naruszeniem powszechnie obowiązujących przepisów prawa i tym samym możliwe i zasadne jest ich uchylenie w drodze odwołania do Prezesa PGW WP lub w przypadku niekorzystnej decyzji w drodze skargi do wojewódzkiego sądu administracyjnego. Nasza Kancelaria zapewnia przedsiębiorcom obsługę prawną w przedmiotowych sprawach, zapewniamy pomoc prawną w zakresie sporządzeniu odwołania do Prezesa Wód Polskich, skargi do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego oraz skargi kasacyjnej do Naczelnego Sądu Administracyjnego.
W celu uzyskania pomocy prawnej prosimy o uzupełnienie poniższego formularza.