Skomplikowana sytuacja na rynku energii elektrycznej zobligowała rząd do podjęcia działań osłonowych, czego skutkiem jest wejście w życie ustawy z dnia 27 października 2022 r. o środkach nadzwyczajnych mających na celu ograniczenie wysokości cen energii elektrycznej oraz wsparciu niektórych odbiorców w 2023 roku (Dz.U. z 2022 r. poz. 2243), dalej jako: „ustawa osłonowa”.

Ratio legis przyjętego aktu prawnego

Jako bezpośrednie przyczyny wpływające na konieczność przeciwdziałania nadmiernemu wzrostowi cen energii elektrycznej wskazać można inwazję Rosji na Ukrainę, a co za tym idzie: przerwanie łańcuchów dostaw i ograniczony dostęp do surowców energetycznych i wzrost ich cen, czy chociażby działalność rosyjskiego Gazpromu. Również działania polskich władz, skierowane na uniezależnienie się od surowców z Rosji, w szczególności związane z tym inwestycje, mają swój wpływ. Nie bez znaczenia pozostają również wzrost inflacji oraz spekulacje na rynku unijnych uprawnień do emisji CO2. Zamiarem ustawodawcy było przygotowanie środka, który ograniczy lub złagodzi niekorzystne konsekwencje w obszarze ekonomiczno-społecznym, spowodowane wzrostem cen energii elektrycznej w 2023 r.

Podmioty objęte ustawową ochroną

Niewątpliwie, przedsiębiorstwa z branży zbiorowego zaopatrzenia w wodę i zbiorowego odprowadzenia ścieków oraz jednostki samorządu terytorialnego i samorządowe zakłady budżetowe, które nie zawarły wcześniej umowy sprzedaży, w myśl art. 5 ust. 2 pkt 1 ustawy z dnia 10 kwietnia 1997 r. Prawo energetyczne (t.j. Dz.U. z 2022 r. poz. 1385, ze zm.), bądź umowy kompleksowej, zgodnie z art. 5 ust. 3 ustawy – Prawo energetyczne, przewidującej stosowanie średniej ceny energii elektrycznej niższej niż cena maksymalna, z pewnością będą zainteresowane czy znalazły się w kręgu podmiotów kwalifikujących się do objęcia ochroną przewidzianą we wspomnianej ustawie osłonowej.
Zgodnie z art. 2 pkt 2 lit. d ustawy osłonowej, wskazać należy, iż jednostką uprawnioną jest jednostka samorządu terytorialnego lub podmiot świadczący na rzecz tej jednostki usługi, w tym:

• samorządowe zakłady budżetowe,
• samorządowe jednostki budżetowe, oraz
• spółki, o których mowa w art. 9 ust. 1 oraz art. 14 ust. 1 ustawy z dnia 20 grudnia 1996 r. o gospodarce komunalnej (t.j. Dz.U. z 2021 r. poz. 679),

w zakresie, w jakim zużywają energię elektryczną na potrzeby wykonywania zadań zleconych i zadań własnych. W tym usług świadczonych w ogólnym interesie gospodarczym, z zakresu wodociągów i zaopatrzenia w wodę, kanalizacji, usuwania i oczyszczania ścieków komunalnych, utrzymania czystości i porządku oraz urządzeń sanitarnych, wysypisk i unieszkodliwiania odpadów komunalnych, zaopatrzenia w energię elektryczną i cieplną oraz gaz – por. art. 2 pkt 2 lit. d tiret drugie ustawy osłonowej.
W oparciu o powyżej wymieniony katalog podmiotów kwalifikujących się do objęcia ochroną można wywnioskować, iż przedsiębiorstwa wodociągowo-kanalizacyjne spełniają wskazane wymogi.

Poziom ceny maksymalnej oraz czas trwania stanu zamrożenia

Stosownie do art. 2 ust 1 ustawy osłonowej ceny maksymalne kształtują się na poziomie 785 zł/MWh. Należy jednak zwrócić uwagę, iż wskazana cena nie zawiera podatku od towarów i usług oraz podatku akcyzowego. Wskazaną powyżej cenę maksymalną przedsiębiorstwa energetyczne będą zobowiązane stosować w okresie od dnia 1 grudnia 2022 r. do dnia 31 grudnia 2023 r.

Wymogi formalne niezbędne do ubiegania się o objęcie ochroną

Ustawa osłonowa nie przewiduje szczególnie skomplikowanych wymogów formalnych. Na podstawie art. 3 ust. 5 ustawy osłonowej, cena maksymalna będzie stosowana w rozliczeniach z odbiorcą uprawnionym, jeżeli złoży on podmiotowi uprawnionemu (przedsiębiorstwu energetycznemu) oświadczenie według wzoru ujętego w rozporządzeniu Ministra Klimatu i Środowiska z dnia 10 listopada 2022 r. w sprawie wzoru oświadczenia odbiorcy uprawnionego (Dz.U. z 2022 r. poz. 2299).
Zgodnie ze wzorem zawartym w ww. rozporządzeniu, odbiorca uprawniony obowiązany jest podać dane takie jak nazwę przedsiębiorstwa, adres, NIP, telefon, adres email oraz dane osoby upoważnionej do reprezentacji tegoż odbiorcy. Ponadto w oświadczeniu należy wyszczególnić wszystkie punkty poboru energii elektrycznej oraz podać wielkość zużycia energii elektrycznej dla każdego punktu. Należy również wyszczególnić część energii elektrycznej objętej ceną maksymalną – tj. zużywanej na potrzeby podmiotów lub realizacji zadań, o których mowa w art. 2 pkt 2 lit. b-e ustawy osłonowej – z dokładnością do dwóch miejsc po przecinku oraz część energii nie objętej ceną maksymalną.
Oświadczenie złożone w postaci papierowej opatruje się własnoręcznym podpisem i składa osobiście w siedzibie podmiotu uprawnionego, lub innych miejscach wykonywania działalności podmiotu uprawnionego przez niego wskazanych albo w formie przesyłki pocztowej. Natomiast oświadczenie składane w postaci elektronicznej opatruje się kwalifikowanym podpisem elektronicznym, podpisem zaufanym albo podpisem osobistym i składa za pomocą środków komunikacji elektronicznej.
Termin składania oświadczeń upływa z dniem 30 listopada 2022 r. Pamiętać należy, że niezłożenie przez odbiorcę̨ uprawnionego oświadczenia w odpowiednim terminie uprawnia dostawcę do niestosowania, wobec tego odbiorcy, ceny maksymalnej. Możliwe będzie złożenie oświadczenia w terminie późniejszym, z zastrzeżeniem, iż przedsiębiorstwo energetyczne będzie stosować wobec podmiotu uprawnionego cenę maksymalną określoną ustawą osłonową, ze skutkiem od miesiąca następującego po miesiącu, w którym to oświadczenie złożono.

Możliwe społeczno-gospodarcze koszty „zamrożenia”

Zgodnie z założeniem zawartym w uzasadnieniu do projektu ustawy, przyjęte regulacje nie powinny wpływać na prawa i obowiązki majątkowe przedsiębiorców, a także działalność oraz obowiązki wobec organów administracji publicznej. W odniesieniu do rynku pracy prowadzona polityka ochrony podmiotów gospodarczych, ma pozwolić na ustabilizowanie pozycji kosztowych, a poprzez to utrzymanie dotychczasowego poziomu zatrudnienia.
Według oczekiwań ustawodawcy, skutkiem wprowadzonego zamrożenia cen energii elektrycznej na rynku hurtowym ma być równocześnie zahamowanie rosnącego, nadmiarowego zysku wytwórców energii elektrycznej i przedsiębiorców zajmujących się obrotem energii. Ta nadwyżka, miałaby zostać “przeniesiona” z korzyścią dla odbiorców końcowych.

Podsumowanie

Omawiana ustawa od początku budziła wiele emocji i była szeroko komentowana w przestrzeni publicznej. Taka odgórna regulacja ma zarówno swoich zwolenników, jak i przeciwników. Przedsiębiorcy ponoszący zwiększone koszty energii, uznawali zlimitowanie zwiększonych cen energii za warunek konieczny, do dalszego prowadzenia działalności w pełnym zakresie lub prowadzenia jej w ogóle. Wyhamowanie gospodarki z tej przyczyny mogło się przyczynić do wzrostu bezrobocia i zamrożenia gospodarki. Z drugiej strony pojawiały się głosy ekonomistów, według których efektem interwencji państwa będzie utrwalenie inflacji.
Nie bez znaczenia pozostaje również moment „zamrożenia” cen energii dla jednostek uprawnionych – tj. przedsiębiorców. Bowiem, już wcześniej ceny te wzrosły znacznie względem lat poprzednich. Ustawa osłonowa, wszakże ma łagodzić skutki powodowane wzrostem cen energii elektrycznej w 2023 r. Chciałoby się zadać pytanie – a co z rokiem bieżącym? 
Już na dzień dzisiejszy, dało się odczuć wcześniejsze zamrożenie cen dla odbiorców indywidualnych. Zgodnie z przewidywaniami, koszty przedsiębiorców energetycznych z tym związane zostały przerzucone na przedsiębiorców. Co przełożyło się równocześnie na zwiększenie cen ich produktów i usług, a te z kolei bezpośrednio lub pośrednio dotknęły odbiorców indywidualnych.
Zdaje się zatem, że skutki bieżące oraz przyszłe – bowiem ciężko na ten moment przewidzieć jak kształtować się będą ceny energii po 31 grudnia 2023 r. – zarówno tych jak i poprzednich działań osłonowych, mogą negatywnie oddziaływać na przedsiębiorstwa wodociągowo-kanalizacyjne w kontekście zatwierdzonych na lata 2021-2024 taryf za zbiorowe zaopatrzenie w wodę i zbiorowe odprowadzanie ścieków. Wyżej opisane okoliczności mogą stanowić podstawę do wystąpienia z wnioskiem o skrócenie obowiązujących w tym czasie taryf. Jednakże w tym ujęciu ocena powinna zostać dokonana indywidualnie, dla każdego przypadku.
O skróceniu taryfy pisaliśmy już tutaj: https://kppp.com.pl/blog/zbiorowe-zaopatrzenie-w-wode-i-zbiorowe-odprowadzanie-sciekow/kryzys-gospodarczy-a-skrocenie-okresu-obowiazywania-taryf-za-wode-i-scieki/

Nasza Kancelaria zapewnia przedsiębiorcom obsługę prawną w tego typu sprawach, pomagamy przygotować uzasadnienie wniosku o skrócenie dotychczasowej taryfy i tworzymy nowe wnioski taryfowe, zapewniamy także pomoc prawną w zakresie sporządzeniu odwołania od decyzji Dyrektora RZGW do Prezesa Wód Polskich, skargi do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego oraz skargi kasacyjnej do Naczelnego Sądu Administracyjnego.

W przypadku chęci uzyskania pomocy z naszej strony, prosimy o wypełnienie i przesłanie poniższego formularza.

Autor: Klaudia Molska