Dla przedsiębiorstw wodociągowo-kanalizacyjnych rozpoczął się właśnie nowy okres taryfowy, większość z nich spełniła już swój obowiązek polegający na przekazaniu wniosku o zatwierdzenie taryfy do organów regulacyjnych i obecnie toczą się postępowania o zatwierdzenie taryf przed właściwymi Dyrektorami Regionalnych Zarządów Gospodarki Wodnej Państwowego Gospodarstwa Wodnego Wody Polskie. Część z nich już zakończyła się wydaniem przez organ decyzji, pozostałe powinny zakończyć się w najbliższym czasie. Jak wskazują dotychczasowe doświadczenia, w wielu z tych postępowań organ wyda decyzję odmawiającą zatwierdzenia taryfy, z tego względu chcielibyśmy przeanalizować jakie są możliwe, zgodne z prawem reakcje na taką decyzję, a także wskazać narzędzia umożliwiające skuteczne zakwestionowanie tego aktu administracyjnego.

Postępowanie taryfowe

Organ regulacyjny, w terminie 45 dni od dnia otrzymania wniosku o zatwierdzenie taryfy:
1) ocenia projekt taryfy oraz uzasadnienie pod względem zgodności z:
a) przepisami ustawy z dnia 7 czerwca 2001 r. o zbiorowym zaopatrzeniu w wodę i zbiorowym odprowadzaniu ścieków (Dz.U. z 2020 r. poz. 2028);
b) przepisami ustawy z dnia 20 lipca 2017 r. – Prawo wodne (Dz.U. z 2020 r. poz. 310);
2) analizuje zmiany warunków ekonomicznych wykonywania przez przedsiębiorstwo wodociągowo-kanalizacyjne działalności gospodarczej, w tym marżę zysku, oraz weryfikuje koszty, związane ze świadczeniem usług, poniesione w latach obrachunkowych obowiązywania poprzedniej taryfy, ustalone na podstawie ewidencji księgowej, z uwzględnieniem planowanych zmian tych kosztów w okresie obowiązywania taryfy pod względem celowości ich ponoszenia w celu zapewnienia ochrony interesów odbiorców usług przed nieuzasadnionym wzrostem cen.
Jeżeli wynik tej oceny, weryfikacji lub analizy jest pozytywny, organ zatwierdza taryfę w drodze decyzji. W sytuacji natomiast, gdy wynik przeprowadzonej oceny, weryfikacji lub analizy jest negatywny, organ odmawia, w drodze decyzji, zatwierdzenia taryfy oraz nakłada w tej decyzji na przedsiębiorstwo obowiązek przedłożenia, w terminie w niej określonym, poprawionego projektu taryfy lub poprawionego uzasadnienia, wskazując elementy wymagające poprawienia.

Decyzja odmowna – co dalej?

Po otrzymaniu decyzji negatywnej przedsiębiorstwo powinno poddać ją krytycznej analizie, w pierwszej kolejności należy rozważyć, czy organ dopełnił terminu 45 dni od dnia otrzymania wniosku taryfowego na jej wydanie (przy czym bieg 45-dniowego terminu rozpoczyna się z chwilą złożenia przez przedsiębiorstwo kompletnego wniosku taryfowego – wyrok NSA, sygn. akt I GSK 514/20). Następnie należy wrócić uwagę na sentencję decyzji, czy organ faktycznie nałożył „obowiązek w tej decyzji, w terminie w niej określonym, na przedsiębiorstwo wodociągowo-kanalizacyjne przedłożenia poprawionego projektu taryfy lub poprawionego uzasadnienia wskazując elementy projektu taryfy lub uzasadnienia wymagające poprawienia”. W sytuacji uzyskania decyzji negatywnej – odmawiającej zatwierdzenia taryfy, przedsiębiorstwo ma do wyboru dwa rozwiązania: przedłożyć organowi regulacyjnemu poprawiony, zgodnie ze wskazaniami tego organu, projekt taryfy lub uzasadnienia lub złożyć odwołanie od tej decyzji. Omówmy zatem obydwa te rozwiązania: odwołanie od decyzji i korektę taryfy wskazując zastosowanie, którego z nich oraz w jakich okolicznościach jest dla przedsiębiorstwa korzystniejsze i z prawnego punktu widzenia bardziej uzasadnione.

Poprawienie projektu taryfy – na czym polega?

Korekta projektu taryfy lub uzasadnienia polega na wprowadzeniu w pierwotnie złożonych dokumentach poprawek, zgodnie z zaleceniami organu. Zalecenia te mogą mieć bardzo zróżnicowany charakter, często sformułowane są w sposób ogólny, sugerujący jedynie konieczność obniżenia cen i stawek za wodę i/lub ścieki np. organ nakazuje przedsiębiorstwu: “opracowanie taryfy w sposób zapewniający ochronę odbiorców usług przed nieuzasadnionym wzrostem cen i stawek opłat poprzez weryfikację kosztów eksploatacji i utrzymania działalności zbiorowego zaopatrzeniu w wodę i zbiorowego odprowadzaniu ścieków” lub “przedłożenie elementów uzasadnienia wymienionych w ustawie, zawierających poprawne wyliczenia w tabelach A-I oraz szczegółowe informacje i dokumenty uzasadniające i wyjaśniające wzrost cen i stawek opłat za wodę i ścieki”, czy też “opracowanie taryfy w sposób zapewniający ochronę odbiorców usług przed nieuzasadnionym wzrostem cen i stawek opłat poprzez weryfikację planowanych wartości niezbędnych przychodów”. Często są to też zalecenia odnośnie poprawności sformułowania samego projektu taryfy i uzasadnienia, a tym samym wezwania do “opracowania taryfy w sposób zapewniający łatwość obliczania i sprawdzania cen i stawek opłat” lub do przedstawienia konkretnych dokumentów, czy uzupełnienia wniosku o wskazane wyliczenia. Zdarzają się jednak również bardziej precyzyjne sformułowania, przykładowo nakazujące poprawienie taryfy i uzasadnienia poprzez “wyłączenie z projektu taryfy odbiorców hurtowych”.
Poprawienie projektu taryfy polega więc na uważnej analizie decyzji, zarówno jej sentencji (których przykłady znajdują się powyżej), jak i uzasadnienia do niej, oraz jak najpełniejszym uwzględnieniu tych wskazówek w pierwotnym wniosku taryfowym i/lub uzasadnieniu do niego. Konieczne jest również przeprowadzenie tej analizy oraz przedłożenie poprawionego projektu taryfy w terminie, jaki organ wyznaczył w decyzji. Początkiem terminu jest dzień doręczenia decyzji stronie. Praktyka wskazuje, że organy wyznaczają termin na poprawienie projektu taryfy w bardzo różnej długości, najczęściej jest to 30 dni, jednakże nie jest to w żaden sposób regułą.
Konieczność dotrzymania terminu związana jest z brzmieniem art. 24 c ust. 4 i 5 ustawy, jak bowiem wynika z niego, jeżeli wydanie przez organ decyzji odmownej wynikało z powodu warunków ekonomicznych wykonywania przez przedsiębiorstwo wodociągowo-kanalizacyjne działalności gospodarczej, wskazujących na konieczność obniżenia cen i stawek opłat poniżej cen i stawek opłat zawartych w projekcie taryfy, a przedsiębiorstwo wodociągowo-kanalizacyjne nie przedłożyło w terminie określonym w decyzji poprawionego projektu taryfy lub poprawionego uzasadnienia organ regulacyjny określa, w drodze decyzji, tymczasową taryfę, biorąc pod uwagę warunki ekonomiczne wykonywania działalności gospodarczej przez przedsiębiorstwo wodociągowo-kanalizacyjne oraz zapewniając pokrycie uzasadnionych kosztów tego przedsiębiorstwa. Jednocześnie określenie tymczasowej taryfy nie zwalnia przedsiębiorstwa wodociągowo-kanalizacyjnego z obowiązku przedłożenia poprawionego projektu taryfy.
Korekta taryfy najczęściej łączy się z całkowitym, ponownym przeliczeniem projektu taryfy i sporządzeniem w znacznym stopniu nowego uzasadnienia, jest to proces złożony i długotrwały, stąd przy relatywnie krótkich terminach wyznaczanych przez organy konieczne jest jak najszybsze – po doręczeniu decyzji, rozpoczęcie prac na poprawieniem projektu taryfy.

Odwołanie od decyzji

Otrzymana przez przedsiębiorstwo decyzja Dyrektora RZGW o odmowie zatwierdzenia taryfy nie jest decyzją ostateczną i przedsiębiorstwo może się od niej odwołać do organu wyższej instancji. W postępowaniu taryfowym stosuje się bowiem przepisy ustawy z dnia 14 czerwca 1960 r. – Kodeks postępowania administracyjnego (Dz. U. z 2020 r. poz. 256, dalej KPA). Organem, który będzie rozpatrywał odwołanie tzn. organem wyższego stopnia w sprawach decyzji taryfowych w stosunku do organu regulacyjnego – Dyrektora RZGW jest Prezes Państwowego Gospodarstwa Wodnego Wody Polskie. Odwołanie wnosi się w terminie czternastu dni od dnia doręczenia decyzji stronie.
Stosownie do brzmienia art. 128 KPA, odwołanie nie wymaga szczegółowego uzasadnienia. Wystarczy, jeżeli z odwołania wynika, że strona nie jest zadowolona z wydanej decyzji. W praktyce jednak prawidłowe uzasadnienie, precyzyjnie wskazujące na wszelkie uchybienia organu pierwszej instancji, ma kluczowe znaczenie dla skuteczności odwołania.
Podczas zapoznawania się z decyzją należy przeanalizować jak było prowadzone postępowanie administracyjne: jakie fakty organ uznał za udowodnione, na podstawie jakich dowodów, jak zostało przeprowadzone postępowanie dowodowe, jaką organ wskazał podstawę prawną, jak uzasadniał wydanie decyzji odmownej i które z tych argumentów znajdują faktyczne odzwierciedlenie w stanie faktycznym i obowiązujących przepisach, a także czy organ przestrzegał wszystkich przepisów postępowania, do których przestrzegania był zobowiązany.
Po tej analizie należy zwrócić uwagę na przepisy prawa materialnego tj. ustawę o zbiorowym zaopatrzeniu w wodę i zbiorowym odprowadzaniu ścieków oraz rozporządzenie Ministra Gospodarki Morskiej i Żeglugi Śródlądowej w sprawie określania taryf, wzoru wniosku o zatwierdzenie taryfy oraz warunków rozliczeń za zbiorowe zaopatrzenie w wodę i zbiorowe odprowadzanie ścieków (Dz.U. z 2018 r. poz. 472), poddając analizie to, czy organ zastosował właściwe przepisy i poddał je prawidłowej wykładni, w szczególności zwracając uwagę czy wezwania organu do uzupełnienia braków formalnych w istocie wzywały do przedstawienia dokumentów wymaganych przez przepisy.
Konstruując odwołanie należy pamiętać, aby dopilnować terminu na wniesienie odwołania – 14 dni od doręczenia decyzji, odpowiednio zaadresować pismo, a także precyzyjnie oznaczyć decyzję organu I instancji, od której przedsiębiorstwo się odwołuje. Ponadto dla skuteczności wnoszonego odwołania kluczowe znaczenie ma enumeratywne wyliczenie wszelkich uchybień organu I instancji tzn. wskazanie zarzutów wobec tej decyzji. Strona może również sformułować wniosek, wyrażający jakiego rodzaju działania oczekuje się od organu np. wnieść o uchylenie zaskarżonej decyzji w całości i przekazanie sprawy do ponownego rozpatrzenia organowi pierwszej instancji lub o uchylenie zaskarżonej decyzji w całości i orzeczenie co do istoty sprawy. Na zakończenie należy podpisać pismo zgodnie z zasadami reprezentacji w danym przedsiębiorstwie.

Kiedy odwołanie, a kiedy korekta projektu taryfy?

Decyzja, jaką musi podjąć przedsiębiorstwo, związana jest z wieloma czynnikami. Ważna jest analiza samego projektu taryfy – może również przy pomocy zewnętrznego podmiotu – czy jest on poprawnie sformułowany, zgodnie z zasadami ekonomii oraz zgodnie z przepisami prawa. Wziąć pod uwagę należy zalecenia organu – czy wzywają do przedstawienia dokumentów, do złożenia których przedsiębiorstwo faktycznie jest zobowiązane, czy ceny i stawki opłat za wodę i ścieki faktycznie wynikają z kosztów, jakie przedsiębiorstwo ponosi i czy te koszty zostały należycie wykazane, czy w projekcie taryfy zostały ujęte wyłącznie usługi zbiorowego zaopatrzenia w wodę i zbiorowego odprowadzania ścieków, czy też obejmuje on np. również działalność hurtową.
Jeśli w opinii przedsiębiorstwa (lub podmiotów zewnętrznych, które przeprowadziły prawną i ekonomiczną analizę projektu taryfy) projekt taryfy wraz z uzasadnieniem został sformułowany wadliwie, nieprecyzyjnie, są w nim niejasności, nieścisłości, brak stosownych dokumentów, wtedy zasadne jest poprawienie wniosku zgodnie ze wskazaniami organu.
Jeśli natomiast projekt taryfy przygotowany został rzetelnie, zgodnie z ustawą i rozporządzeniem taryfowym, jasno i precyzyjnie przedstawiając przychody i koszty, to zasadne jest rozważenie złożenia odwołania w celu ochrony swoich interesów w postępowaniu odwoławczym przed Prezesem PGW WP.

Podsumowanie

Podsumowując, zwracamy szczególną uwagę przedsiębiorstw wodociągowo-kanalizacyjnych na krytyczną i wnikliwą ocenę decyzji odmawiających zatwierdzenia taryfy, wydawanych przez Dyrektorów RZGW i możliwość dochodzenia swych praw przed organem wyższego stopnia oraz przed sądami administracyjnymi, jeśli wystąpi taka konieczność. W przypadkach natomiast rzeczywistych błędów czy nieścisłości w taryfach, zachęcamy do współpracy z organami, składania wszystkich wymaganych prawem dokumentów oraz poprawiania projektów taryf w sposób zapewniający zgodność z prawem i zasadami ekonomii. Nasza Kancelaria służy Państwu pomocą w kwestiach związanych z przygotowaniem wniosków taryfowych, a także wszelkich innych dokumentów związanych z działalnością wodociągowo-kanalizacyjną, prowadzimy obsługę prawną na etapie wystąpienia do organu z wnioskiem o zaopiniowanie regulaminu i zatwierdzenie taryfy, zapewniamy pomoc prawną w zakresie sporządzenia zażalenia i odwołania na wydane przez organ postanowienia i decyzje.. Ponadto reprezentujemy również naszych klientów w postępowaniach przed sądami administracyjnymi. W celu uzyskania szczegółowych informacji prosimy o kontakt telefoniczny, mailowy lub uzupełnienie formularza kontaktowego.