Zbliża się okres składania wniosków o zatwierdzenie taryfy dla zbiorowego zaopatrzenia w wodę i zbiorowego odprowadzania ścieków. Doświadczenie z poprzednich lat wskazuje, że jest to postępowanie powodujące poważne problemy dla wielu przedsiębiorstw wodociągowo – kanalizacyjnych. Na łamach naszego bloga omawialiśmy najbardziej newralgiczne zagadnienia związane z tym tematem. Obecnie chcielibyśmy się skupić na kliku problemach związanych z wysokością marży zysku oraz praktyką regulatora – Dyrektora Regionalnego Zarządu Gospodarki Wodnej w tym zakresie. Z uwagi na fakt, iż jest to dość skomplikowane zagadnienie wymagające indywidualnego podejścia do każdej sprawy, chcieliśmy przedstawić Państwu jedynie zarys poszczególnych kwestii, który – mamy nadzieje – pomoże Państwu na obecnym etapie pracy, a także naświetli ewentualne związane z tym zagrożenia.
Zgodnie z § 6 ust. 1 pkt 7 rozporządzenia Ministra Gospodarki Morskiej i Żeglugi Śródlądowej z dnia 27 lutego 2018 r. w sprawie określania taryf, wzoru wniosku o zatwierdzenie taryfy oraz warunków rozliczeń za zbiorowe zaopatrzenia w wodę i zbiorowe odprowadzanie ścieków, przedsiębiorstwo wodociągowo – kanalizacyjne ustala niezbędne przychody na podstawie kosztów w okresie obrachunkowym poprzedzającym wprowadzenie nowej taryfy na potrzeby obliczenia cen i stawek opłat planowanych na 3 lata obowiązywania taryfy, uwzględniając marżę zysku zapewniającą ochronę interesów odbiorców usług przed nieuzasadnionym wzrostem cen. Marża zysku jest zatem rozumiana jako przychody przedsiębiorstwa zapewniające pokrycie uzasadnionych kosztów związanych z prowadzeniem działalności oraz osiągnięciem zysku. Rozporządzenie wskazuje, iż przy ustaleniu marży przedsiębiorstwo wodociągowo – kanalizacyjne winno mieć również na uwadze ochronę interesu odbiorców przed nieuzasadnionym wzrostem cen. Ten element jest najczęstszym punktem zapalnym w sporach pomiędzy przedsiębiorstwem a regulatorem.
Powstają zatem pytania: jak określić wysokość marży zysków pod kątem ochrony interesów odbiorców oraz kiedy organ może odmówić zatwierdzenia taryfy z uwagi na wysokość marży. Odpowiedź na te pytania nie jest prosta.
Zgodnie z art. 2 pkt 2 ustawy z dnia 7 czerwca 2001 r. o zbiorowym zaopatrzeniu w wodę i zbiorowym odprowadzeniu ścieków poprzez niezbędne przychody należy rozumieć wartość przychodów w danym roku obrachunkowym zapewniających ciągłość zbiorowego zaopatrzenia w wodę odpowiedniej jakości i ilości i zbiorowego odprowadzania ścieków, które przedsiębiorstwo wodociągowo-kanalizacyjne powinno osiągnąć na pokrycie uzasadnionych kosztów, związanych z ujęciem i poborem wody, eksploatacją, utrzymaniem i rozbudową urządzeń wodociągowych i urządzeń kanalizacyjnych, oraz osiągnięcie zysku.
Zwracamy przy tym Państwa uwagę na, jak się wydaje, bardzo istotny fakt, a mianowicie zarówno ustawa, jak i rozporządzenie nie określa maksymalnego, akceptowalnego poziomu marży zysku.
Wydaje się zatem, iż jedynym ograniczeniem, które to wprowadza ustawodawca jest przesłanka tzw. ,,nieuzasadnionego wzrostu cen”. Powyższe jest w pełni zasadne chociażby z uwagi na fakt, iż wysokość marży zależy m. in od potrzeb inwestycyjnych przedsiębiorstw, które to mogą być różne. Co więcej, marża zysku powinna również stanowić swoiste zabezpieczenie w przypadku niedoszacowania kosztów inwestycyjnych w kolejnych latach obowiązywania taryfy. Często bowiem wskaźniki makroekonomiczne mogą nie odzwierciedlać faktycznych kosztów materiałów budowlanych czy też dostaw energii. Należy mieć również na uwadze zmiany w obowiązującym prawie, które to mogą na pracodawców (w tym przypadku również i przedsiębiorstwa wodociągowo – kanalizacyjne) nakładać dodatkowe obowiązki generujące koszty, jak chociażby wprowadzenie pracowniczych planów kapitałowych itp., jak również zmiany ekonomiczne i społeczne skutkujące wzrostem kosztów pracy pracowników. Zasadne jest zatem uwzględnienie powyższych czynników w wysokości wskazanej marży. Oczywiście nie ma możliwości precyzyjnego wskazania w jakim procencie ww. koszty będą wliczone do marży, niemniej jednak warto wskazać tutaj orientacyjną wysokość na poziomie kilku procent.
Z uwagi na pojawiające się często z Państwa strony pytania wskazujemy również, iż w naszej opinii nie ma konieczności stosowania jednakowej marży zysku dla taryfy wodociągowej i kanalizacyjnej. Uzasadnieniem dla takiego zróżnicowania mogą być chociażby potrzeby inwestycyjne, które mogą być różne w przypadku sieci wodociągowej i sieci kanalizacyjnej.
Jak wskazuje dotychczasowa praktyka, w przypadku uznania przez Organ, iż wysokość marży jest ,,wygórowana”, dochodzi od niezatwierdzenia przedłożonej taryfy z jednoczesnym wezwaniem przedsiębiorstwa wodociągowo – kanalizacyjnego do przedłożenia poprawionego projektu taryfy w zakresie wysokości projektowanej marży zysku. Warto jednak zawrócić uwagę na fakt, iż w przypadku gdy Organ ma wątpliwości co do wysokości marży zysku, to winien on poczynić wyjaśnienia w tym zakresie, albowiem niedopuszczalna jest odmowa zatwierdzenia taryfy oparta jedynie o niewyjaśnione wątpliwości i przypuszczenia Organu weryfikującego wniosek taryfowy w zakresie rzekomego zagrożenia interesu odbiorców usług przed nieuzasadnionym wzrostem cen i stawek opłat (szerzej zob.: wyrok Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Gliwicach z dnia 2 października 2017 r. sygn. akt: III SA/Gl 594/17.).
Sama wysokość marży, bez rozważenia przyczyn tej wysokości, nie jest również wystarczającą przesłanką do odmowy zatwierdzenia wniosku taryfowego.
Organ winien bowiem zbadać, czy sposób ustalenia marży zysku spowodował nieuzasadniony wzrost cen niechroniący odbiorców, czy też opłaty z tego tytuł wzrosły (o ile wzrost taki miał miejsce) z innej przyczyny, wskazanej przez przedsiębiorstwo (szerzej: wyrok Naczelnego Sądu Administracyjnego z dnia 4 września 2019 r. sygn. akt I GSK 423/18, wyrok Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Szczecinie z dnia 24 kwietnia 2014 r. sygn. akt I SA/Sz 1542/13). W naszej ocenie niezasadnym wydaje się być również odmówienie zatwierdzenia taryfy z uwagi na wysokość marży w sytuacji, gdy w poszczególnych latach dochodzi do zmniejszenia się poziomu marży a zwiększenia wzrostu cen wody i odprowadzania ścieków. Jako nietrafione należy uznać w takim przypadku argumenty, które kwestionują wysokość marży w sytuacji, gdy dochodzi do podwyższenia cen z innych przyczyn. Warto przy tym zawsze mieć na uwadze, iż ,,osiąganie zysku przez podmiot gospodarczy jest warunkiem utrzymania się na rynku, gdyż umożliwia rozwój. Nie można zatem oczekiwać od podmiotu świadczącego takie usługi, aby dobrowolnie rezygnował z zysku w części lub całości” (szerzej: Wyrok Sądu Antymonopolowego z dnia 24 kwietnia 2002 r. sygn. akt XVII Ama 73/01). Powyższe wydaje się w pełni aktualne, albowiem usługi komunalne – pomimo ich newralgicznego znaczenia – nadal są towarem, a zatem ich cena musi pokrywać koszty, a także umożliwić osiągnięcie zysku. Nie ma zatem żadnego powodu, aby podmiot zainteresowany świadczeniem usług zbiorowego zaopatrzenia w wodę i zbiorowego odprowadzania ścieków nie osiągał zysku.
Podsumowując powyższe rozważania zwracamy Państwa uwagę na uzasadnienie wydawanych przez organy regulacyjne decyzji odmownych. Organ odmawiając zatwierdzenia przedłożonej taryfy winien bowiem dokonać szczegółowego uzasadnienia zarzutu jej niezgodności z prawem. Ograniczenie się jedynie do samego zakwestionowania jej niezgodności z przepisami ustawy czy rozporządzenia bez wskazania na czym ta niezgodność polega i wykazania zasadności takiej decyzji jest błędne i powinno stanowić podstawę do jej zaskarżenia (zob.: wyrok Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego we Wrocławiu z dnia 30 czerwca 2009 r. II SA/WR 96/09). Podobnie organ zobowiązany jest postąpić w razie wydawania decyzji odmownej z innej przyczyny, tj. gdy wynik analizy zmiany warunków ekonomicznych wykonywania przez przedsiębiorstwo wodociągowo-kanalizacyjne działalności gospodarczej, w tym marży zysku, oraz weryfikacji kosztów pod względem celowości ich ponoszenia w celu zapewnienia ochrony interesów odbiorców usług przed nieuzasadnionym wzrostem cen, jest negatywny. Organ zobowiązany jest przeprowadzić postępowanie dowodowe, a następnie dać temu wyraz w uzasadnieniu decyzji.
Mając świadomość licznych problemów związanych z przygotowaniem wniosku taryfowego, a także jego zatwierdzeniem przez Organ, pragniemy przypomnieć i podkreślić, że nasza Kancelaria służy Państwu pomocą w kwestiach związanych z przygotowaniem wniosków taryfowych, a także wszelkich innych dokumentów związanych z działalnością wodociągowo-kanalizacyjną, prowadzimy obsługę prawną na etapie wystąpienia do organu z wnioskiem o zaopiniowanie regulaminu i zatwierdzenie taryfy, zapewniamy pomoc prawną w zakresie sporządzenia zażalenia i odwołania na wydane przez organ postanowienia i decyzje oraz służymy pomocą w przygotowaniu projektu uchwały. Ponadto reprezentujemy również naszych klientów w postępowaniach przed sądami administracyjnymi. W celu uzyskania szczegółowych informacji prosimy o kontakt telefoniczny, mailowy lub uzupełnienie formularza kontaktowego.