Większość przedsiębiorców w trakcie prowadzenia działalności gospodarczej wypracowuje charakterystyczne dla siebie logo lub odróżniającą od konkurencji nazwę, dające mu rozpoznawalność na rynku. Jeżeli należą Państwo do tej grupy przedsiębiorców proponujemy rozważyć, czy nie warto już dziś zabezpieczyć swoje prawa do tychże właśnie elementów identyfikujących Państwa firmę i zarejestrować znak towarowy. Prawidłowo chroniony znak towarowy jest wartością samą w sobie, podnosi prestiż przedsiębiorstwa oraz poprawia wiarygodność wśród potencjalnych klientów i partnerów biznesowych.
Prawna definicja znaku towarowego
Problematykę znaków towarowych oraz ich rejestracji normuje Ustawa Prawo własności przemysłowej (Dz.U. z 2021 r. poz. 324), zwana dalej Ustawą. Znakiem towarowym może być każde oznaczenie, które umożliwia odróżnienie towarów lub usług jednego przedsiębiorcy od oferowanych towarów lub usług przez innych przedsiębiorców. Ponadto, znak towarowy musi spełniać kryteria pozwalające na ujęcie go w rejestrze znaków towarowych w sposób jednoznacznie i dokładnie wskazujący na przedmiot udzielonej ochrony.
Co może być znakiem towarowym?
Jak wskazuje ustawodawca, znakiem towarowym może być w szczególności wyraz, włącznie z nazwiskiem, rysunek, litera, cyfra, kolor, forma przestrzenna, w tym kształt towaru lub opakowania, a nawet dźwięk. Jednak zastosowanie określenia „w szczególności” stanowi, iż jest to otwarty (przykładowy) katalog elementów, które mogą podlegać rejestracji. Zatem każdy oryginalny znak kojarzony z daną działalnością może podlegać, przy spełnieniu ustawowych kryteriów, procedurze rejestracji znaku towarowego.
Komu przysługuje ochrona prawna z tytułu posiadania znaku towarowego?
Uprawnionym do korzystania z ochrony prawnej jest zazwyczaj podmiot, który zgłosił dany znak towarowy, ale może być to także osoba, która nabyła następczo prawo do tego znaku. Znak towarowy daje wyłączne prawo do dysponowania nim i przysługuje jedynie jego właścicielowi (lub właścicielom). W zależności od rodzaju znaku i charakteru podmiotów uprawnionych możemy wyróżnić:
- indywidualny znak towarowy – przysługuje tylko jednemu uprawnionemu i daje prawo używania danego znaku towarowego na wyłączność temu podmiotowi, który dokonał jego rejestracji;
- wspólne prawo ochronne – może z niego korzystać kilku przedsiębiorców (właścicieli znaku), jeśli zgłosili dany znak towarowy wspólnie. Można tego dokonać pod warunkiem właściwego użytkowania znaku, a mianowicie nie może być to sprzeczne z interesem publicznym i nie można dopuścić do wprowadzania klientów w błąd, co do charakteru, przeznaczenia, jakości lub pochodzenia towarów i/lub usług;
- wspólny znak towarowy – który przeznaczony jest do odróżnienia towarów od towarów innych przedsiębiorców w przypadku organizacji – jej członków oraz osoby prawnej działającej na postawie przepisów prawa publicznego – osób upoważnionych do używania znaku;
- znak gwarancyjny – może składać się z elementów mogących służyć w obrocie handlowym do wskazania pochodzenia geograficznego towarów. Rejestracji tego znaku może dokonać osoba fizyczna lub prawna, w tym instytucja, a także organy oraz podmioty prawa publicznego, które nie prowadzą działalności gospodarczej obejmującej dostarczanie towarów tego samego rodzaju, co towary certyfikowane. Znak towarowy gwarancyjny przeznaczony jest do odróżniania towarów, które zostały certyfikowane przez uprawnionego do tego znaku, w szczególności w zakresie użytego materiału, sposobu produkcji towarów, ich jakości, precyzji lub innych właściwości, od towarów, które nie są w ten sposób certyfikowane.
Krajowa rejestracja znaku towarowego – dla kogo?
Ochrona znaków towarowych na poziomie krajowym i regionalnym jest potrzebna przedsiębiorcom, którzy nie chcą lub nie potrzebują ochrony znaku na poziomie unijnym (o czym pisaliśmy w innym artykule (https://kppp.com.pl/blog/postepowanie-administracyjne/unijny-znak-towarowy-czym-jest-i-kiedy-warto-go-zarejestrowac/). Przedsiębiorca, rejestrując znak towarowy wykorzystując tzw. drogę krajową, zapewnia tym samym swojej marce ochronę tam, gdzie jej potrzebuje ze względu na zasięg prowadzonej działalności, czyli na terenie całej Polski.
Rejestracja znaku towarowego w Polsce
Rejestracji dokonuje się w Urzędzie Patentowym RP (dalej zwanym Urzędem). Zgłoszenia można dokonać osobiście lub przez pełnomocnika, a także dopuszczalne jest przesyłanie go pocztą, faksem albo przez Internet – na Platformie Usług Elektronicznych Urzędu Patentowego RP. Jednak jeżeli zgłoszenie zostało przesłane faksem, w ciągu 30 dni od daty wysłania faksu należy dostarczyć do Urzędu oryginał dokumentu.
Aby uniknąć zbędnych opłat za zgłoszenie znaku i zaoszczędzić czas, przed wystąpieniem z wnioskiem o rejestrację znaku towarowego należy dokonać szczegółowej analizy sytuacji prawnej przedsiębiorstwa. Rejestracja znaku nie będzie możliwa, gdy nie spełni on ustawowych przesłanek, ale może też zdarzyć się sytuacja unieważnienia znaku już po jego rejestracji, w związku z wykazaniem istnienia wcześniejszych, identycznych lub podobnych znaków towarowych. Zatem należy dobrze sprawdzić w krajowych, Unijnych oraz międzynarodowych bazach znaków towarowych, czy podobny lub nawet identyczny znak już nie istnieje. Przy czym istnienie zarejestrowanego znaku towarowego w innym kraju nie wyklucza możliwości zarejestrowania go w Polsce. Dopiero po uzyskaniu pewności, że znak jest na tyle oryginalny i właściwie charakteryzujący oferowane towary lub usługi można przystąpić do rejestracji, czyli złożyć w Urzędzie Patentowym RP podanie oraz potwierdzenie dokonania właściwej opłaty za zgłoszenie.
Jak wskazuje art. 138 Ustawy, w zgłoszeniu znaku towarowego należy dokładnie określić znak towarowy oraz wskazać towary, dla których znak ten jest przeznaczony, zaś jedno zgłoszenie może dotyczyć tylko jednego znaku. W przypadku znaków barwnych za jeden znak uważa się oznaczenie obejmujące jedno zestawienie kolorów. Do zgłoszenia wspólnego znaku towarowego, znaku w celu uzyskania wspólnego prawa ochronnego oraz znaku towarowego gwarancyjnego dołącza się dodatkowo regulamin używania znaku zawierający m. in. wykaz osób uprawnionych do jego używania oraz określający skutki naruszenia postanowień tegoż regulaminu. Celem tego dodatkowego załącznika jest próba eliminacji przyszłych nieporozumień podczas użytkowania znaku towarowego przez większą liczbę uprawnionych podmiotów oraz wskazanie możliwości dochodzenia roszczeń z tytułu niewłaściwego użytkowania. Wszystkie szczegóły podania o rejestrację znaku towarowego oraz zasady jego przedstawienia lub wyrażenia ujęte są w Rozdziale II Rozporządzenia Prezesa Rady Ministrów z dnia 8 grudnia 2016 r. w sprawie dokonywania i rozpatrywania zgłoszeń znaków towarowych.
W przypadku, gdy procedura przebiegła pomyślnie i nie stwierdzono przeszkód uniemożliwiających rejestrację danego znaku, Urząd publikuje w Biuletynie Urzędu Patentowego RP informacje o dokonanym zgłoszeniu znaku towarowego, a następnie wydaje w tym przedmiocie decyzję. Prawo ochronne na znak towarowy udzielane jest na okres 10 lat i można je przedłużać.
Decyzja o odmowie udzielenia prawa ochronnego na znak towarowy
Po złożeniu wymaganych dokumentów Urząd rozpoczyna postępowanie sprawdzające, mające na celu zbadanie, czy nie istnieją bezwzględne przesłanki odmowy udzielenia prawa ochronnego na dany znak towarowy. Dotyczą one sytuacji enumeratywnie wymienionych w art. 1291, 1361 i art. 1363 Ustawy, na ich podstawie Urząd nie udziela prawa ochronnego na oznaczenie, które m.in.:
- nie może być znakiem towarowym;
- nie nadaje się do odróżniania w obrocie towarów, dla których zostało zgłoszone;
- składa się wyłącznie z elementów mogących służyć w obrocie do wskazania, w szczególności rodzaju towaru, jego pochodzenia, jakości, ilości, wartości, przeznaczenia, sposobu wytwarzania, składu, funkcji lub przydatności;
- składa się wyłącznie z elementów, które weszły do języka potocznego lub są zwyczajowo używane w uczciwych i utrwalonych praktykach handlowych;
- zostało zgłoszone w złej wierze;
- jest sprzeczne z porządkiem publicznym lub dobrymi obyczajami lub regulamin używania znaku jest sprzeczny z porządkiem publicznym lub dobrymi obyczajami;
- zawiera element o wysokiej wartości symbolicznej, w szczególności o charakterze religijnym, patriotycznym lub kulturowym, którego używanie obrażałoby uczucia religijne, patriotyczne lub tradycję narodową;
- ze swojej istoty może wprowadzać odbiorców w błąd, w szczególności co do charakteru, jakości lub pochodzenia geograficznego towaru;
Urząd zazwyczaj na bieżąco informuje zgłaszającego o podobnych lub identycznych wcześniejszych znakach towarowych, które mogą stanowić bezwzględną przesłankę uniemożliwiającą rejestrację. Ponadto, jeżeli zgłoszenie znaku towarowego nie spełnia wymagań, o których mowa w Ustawie, Urząd może wezwać zgłaszającego postanowieniem, pod rygorem umorzenia postępowania w całości lub części, do usunięcia w wyznaczonym terminie stwierdzonych usterek lub braków. Jeżeli po wszczęciu postępowania zgłaszający wprowadził do zgłoszenia znaku towarowego uzupełnienia lub poprawki, których nie dopuszczają przepisy ustawy, Urząd wydaje postanowienie odmawiające uwzględnienia takich uzupełnień i poprawek.
Ponadto, Urząd informuje zgłaszającego o zebranych dowodach i okolicznościach mogących świadczyć o istnieniu przeszkód do uzyskania prawa ochronnego na znak towarowy i wyznacza mu termin do zajęcia stanowiska. Jeżeli jednak Urząd Patentowy stwierdzi brak warunków wymaganych do uzyskania prawa ochronnego na znak towarowy z przyczyn, o których mowa powyżej, wydaje decyzję o odmowie udzielenia prawa ochronnego na znak towarowy. Niestety przy obecnym rozwoju gospodarczym i ciągłym powstawaniu nowych przedsiębiorstw, które rozpoczynając działalność od razu wprowadzają na rynek swoje znaki towarowe, może się okazać, że dany znak nie spełnia wymaganych kryteriów i jest zbyt podobny do już istniejących. Z doświadczenia wiemy, że rejestracja znaku towarowego staje się coraz bardziej kłopotliwa. Coraz trudniej uzasadnić swoje stanowisko, celem wykazania unikalności zgłaszanego znaku i zasadności jego rejestracji. Warto w tego typu przypadkach korzystać z profesjonalnej pomocy, jaką świadczy nasza Kancelaria.
Opłaty związane z rejestracją znaku towarowego w Polsce
Opłaty, które ponosi przedsiębiorca dotyczą samej procedury uzyskania ochrony (koszty rejestracji) oraz po pomyślnym zakończeniu postępowania – są to koszty za dany okres ochrony.
Koszt uzyskania prawnej ochrony znaku towarowego w Polsce jest zdecydowanie niższy niż w przypadku opłat za unijny znak towarowy, co także przemawia za taką formą zgłoszenia, jeśli działalność przedsiębiorstwa obejmuje tylko nasz kraj. Obecnie opłata za zgłoszenie znaku towarowego w jednej klasie towarowej według obowiązującej klasyfikacji towarów i usług, w formie tradycyjnej (papierowej), wynosi 450 zł, zaś dla zgłoszenia dokonanego przez Internet 400 zł, a opłata za każdą następną klasę towarową wynosi 120 zł. Wysokość opłaty ulega jednak zwiększeniu o 100% w przypadku wspólnego znaku towarowego lub znaku towarowego w celu uzyskania wspólnego prawa ochronnego. W uzasadnionym przypadku, gdy zgłaszający wykaże, że nie jest w stanie ponieść pełnej wysokości opłaty za zgłoszenie znaku towarowego, Urząd może na wniosek zgłaszającego zwolnić go częściowo od tej opłaty (jednak nie może naliczyć mniej niż 20% opłaty należnej).
Opłata za każdą klasę towarową wynosi 400 zł, zatem opłata za pierwszy okres ochrony jest ustalana na podstawie ilości klas towarowych ujętych w decyzji o udzieleniu prawa ochrony.
Zalety rejestracji znaku
Rejestracja znaku towarowego ma wiele zalet, do których z pewnością należą: ochrona wartości marki i ochrona przed konkurencją, budowa kapitału przedsiębiorstwa, pełne prawo do dyspozycji znakiem i możliwość występowania z ewentualnymi roszczeniami wobec osób trzecich, a także zapobieganie oszustwom podszywania się pod czyjeś produkty lub usługi. Obecnie prowadzenie działalności gospodarczej jest praktycznie równoznaczne z posiadaniem własnego znaku towarowego. Jest to najlepszy sposób na wypromowanie produktów lub usług na tle innych, dzięki czemu marka staje się rozpoznawalna przez klientów.
Co zrobić, gdy konkurencja wykorzystała nasz znak towarowy?
Jeżeli przedsiębiorca zwleka z wniesieniem wniosku o ochronę wykorzystywanego znaku towarowego, którym promuje swoje produkty lub usługi, konkurencja może skorzystać z rozpoznawalności danego znaku i kosztów poniesionych w ramach jego opracowania, ostatecznie nawet mogąc zarejestrować ten znak towarowy jako swój. Rekomendujemy zatem, by nie zwlekać i jak najszybciej dokonać rejestracji znaku towarowego przedsiębiorstwa, nim zrobi to ktoś inny. Jeżeli jednak konkurencja już wykorzystała znak towarowy używany przez dane przedsiębiorstwo i wystąpiła z wnioskiem o jego rejestrację, należy zastanowić się, czy można skorzystać z instytucji pierwszeństwa i zgłoszenia sprzeciwu. Nasi specjaliści dokonają właściwej analizy i z pewnością pomogą wypracować najbardziej korzystne w takiej sytuacji stanowisko.
Podsumowanie
Mamy nadzieję, że tym wpisem wyjaśniliśmy Państwu założenia i sposób funkcjonowania krajowego systemu ochrony prawnej znaku towarowego. Namawiamy także do rozważenia tej formy ochrony swojego przedsiębiorstwa i wystąpienia z wnioskiem o rejestrację. Jak wskazaliśmy, jest to najbardziej skuteczna ochrona Państwa nazwy lub logo i niesie ze sobą wiele korzyści. Nasza Kancelaria oferuje przedsiębiorcom pełne wsparcie i pomoc prawną we wszystkich kwestiach związanych ze znakami towarowymi: od procedury rejestracyjnej, przygotowania oświadczenia uprawniającego do skorzystania z pierwszeństwa do znaku, wniosku o odwołanie od decyzji Urzędu Patentowego, aż po działania w zakresie skutecznego wykonywania praw wynikających z posiadania ochrony znaku towarowego. W celu uzyskania szczegółowych informacji prosimy o kontakt telefoniczny, mailowy lub uzupełnienie formularza kontaktowego.